FEDIPRO

Een clausule in uw overeenkomst

Uw opdrachtgever zal in de overeenkomst die hij u voorlegt steevast een ‘niet-concurrentiebeding’ willen opnemen. Deze clausule houdt onder meer in dat u de klanten waarmee u tijdens de uitoefening van uw opdracht in aanraking bent gekomen, niet mag benaderen en toe-eigenen met de betrachting concurrentie uit te oefenen. Dit verbod kan zich voor een bepaalde periode uitstrekken en zowel tijdens de duur van de overeenkomst en/of na het einde van het contract van toepassing zijn.

De toepassing van het niet-concurrentiebeding voor zelfstandige consultants is wezenlijk te onderscheiden van de toepassing voor werknemers.

In de arbeidsovereenkomstenwet – die slechts betrekking heeft op de arbeidsovereenkomsten van  werklieden, bedienden, handelsvertegenwoordigers en dienstboden – wordt het niet-concurrentiebeding nauwkeurig omschreven, net als de noodzakelijke voorwaarden en de sanctie bij niet nakoming. Zowel de werkgever als de werknemer weten middels deze dwingende bepaling waaraan zij toe zijn en beschikken over weinig marge om hiervan af te wijken.

Overeenkomsten met consultants worden door deze wet niet geregeld zodat de bepalingen van de arbeidsovereenkomstenwet op hen niet van toepassing zijn.

Contractsvrijheid voor zelfstandige consultants

Aangezien geen enkele wettelijke bepaling een niet-concurrentiebeding regelt voor consultants en er dus op wettelijk vlak geen enkel gebod, verbod of voorwaarden aanwezig zijn, kunnen fzde opdrachtgever en de consultant hierover vrijelijk contracteren. Zij kunnen m.a.w. beslissen of zij al dan niet een niet-concurrentiebeding in de overeenkomst opnemen, wat de voorwaarden hiervan zijn, hoe de overtreding gesanctioneerd zal worden en dies meer. Partijen zullen zo nodig dienen te onderhandelen en een evenwicht zien te vinden.

Een aantal inhoudelijke componenten dienen evenwel aanwezig te zijn – naar analogie met de regeling in de arbeidsovereenkomstenwet.

Ten eerste betreft dit de vermelding van de aard van de niet toegelaten concurrentie. De uitgesloten activiteiten dienen te slaan op de activiteiten die in het kader van de overeenkomst werden uitgevoerd. Er zal steeds voor ogen dienen te worden gehouden of uw opdrachtgever al dan niet zijn cliënteel benaderd ziet ingevolge uw activiteiten. Een goede formulering in de overeenkomst is aangewezen.

Ten tweede dient de periode waarin het verbod speelt uitdrukkelijk worden opgenomen en dient dit beperkt te zijn in de tijd. Naar analogie kan verwezen worden naar de arbeidsovereenkomstenwet die een maximum termijn van 12 maanden voorziet, al is het perfect mogelijk een langere periode op te nemen. Een en ander zal afhankelijk zijn van de aard van de activiteiten, de duurtijd van de samenwerking e.d.

Ten derde zal de geografische uitgestrektheid dienen te worden bepaald in verhouding met de lokalisatie van de activiteiten die concurrentie kunnen inhouden. Het heeft immers geen zin dat uw opdrachtgever concurrentie verbiedt op plaatsen waar deze geheel niet actief is.

Toch niet onbeperkt

De contractsvrijheid impliceert niet dat uw opdrachtgever onbeperkt is in het opstellen van het beding.  Het niet-concurrentiebeding vormt eigenlijk een inperking op het principieel recht op vrijheid van concurrentie, handel en vestiging en dient dus restrictief te worden opgesteld en geïnterpreteerd.

Een niet-concurrentiebeding waarin bijvoorbeeld wordt opgenomen dat het beding een uitwerking zal krijgen over een onrealistisch lange tijd of geografisch niet relevante regio’s zal op uw verzoek door de rechtbank kunnen worden herleid tot aanvaardbare proporties. Een nietigverklaring van het beding hoort eveneens tot de mogelijkheden.

Wat ingeval van overtreding?

Indien u een niet-concurrentiebeding zou overtreden lijdt dit tot schade waarvan de omvang doorgaans moeilijk te ramen is. Om die reden wordt het beding vaak voorzien van een – in redelijkheid bepaalde -vaste schadevergoeding. Deze sanctiebepaling kan aangevuld worden met de vermelding dat de werkelijke schade, indien hoger, ook steeds kan worden gevorderd (die dan wel aangetoond moet worden). In geval van betwisting komt het de rechtbank toe het gevorderd bedrag te beoordelen en eventueel te matigen.

Samenvattend

Een niet-concurrentiebeding in een overeenkomst met een zelfstandige consultant is onderworpen aan de contractsvrijheid. Partijen kunnen in beginsel vrijelijk overeenkomen, al doen zij in hun beider belang er goed aan een evenwichtige clausule neer te schrijven m.i.v. een correcte materiële, temporele en geografische beperking. In negatief geval kan de rechtbank op uw verzoek het beding matigen of zelfs nietig verklaren.

Joep Van der Fraenen, Sirius Legal

Voor meer info kan u steeds vrijblijvend contact opnemen via joep@siriuslegal.be.